Weerstandsvermogen en risico's

Verbonden partijen

Tiem BV
De gemeente is 100% eigenaar van de aandelen van de Tiem BV. De gemeente Zwolle staat bij de BNG voor € 15,0 miljoen garant voor alle korte en langlopende geldleningen van de BV. Per heden bedraagt het saldo van de langlopende leningen € 3,5 miljoen. De limiet op rekening courant bedraagt € 7,8 miljoen. Als deze wordt volgetrokken, is de schuld € 11,3 miljoen. Dat is de maximale schuld per ultimo 2024. Er is sprake van enig risico ingeval de BV niet aan haar verplichtingen kan voldoen. Daar staat echter een zekerheidstelling in de vorm van onderpand van al het onroerend goed van de BV tegenover, met een laatste taxatiewaarde van € 10 miljoen. Het risico wordt pro memorie geraamd.

Deelnemingen in aandelenkapitaal
De gemeente Zwolle participeert in een aantal, overheid-geliëerde, bedrijven. In de vorm van deelname in het aandelenkapitaal geschiedt dit ultimo 2024 tot een bedrag, onze boekwaarde, van circa € 1,0 mln. Deze aandelen zijn niet vrij verhandelbaar. In het algemeen is de werkelijke waarde van dit aandelenkapitaal op dit moment aanzienlijk hoger. Er zijn geen redenen die doen twijfelen aan een ongestoorde voortgang van betreffende bedrijven. Derhalve is het risico op deze deelnemingen vrijwel nihil.

Dividenduitkeringen
De gemeente ontvangt jaarlijks dividenduitkeringen van een aantal verbonden partijen. In de risicocalculatie wordt rekening gehouden met een daling van 10%. Het totaalbedrag aan risico van € 185.000 op de dividendopbrengst zetten we op een midden risico.

Overige verstrekte leningen

Verstrekte leningen aan twee woningcorporaties
Verstrekte leningen aan twee woningcorporaties, Delta Wonen en Openbaar Belang. De schuldrest per eind 2024 bedraagt € 7,0 miljoen (ultimo 2023 was dit € 8,3 mln). Dit bedrag wordt jaarlijks lager vanwege reguliere aflossingen. Een eerste analyse van de financiële kengetallen van onze corporaties geeft aan dat zij keurig aan de normen van het WSW voldoen. Onderhavige geldleningen vallen onder de vrijwaring door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Dat betekent dat de aflossing door het WSW zal plaatsvinden, indien de corporatie zelf niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen. Pas wanneer het WSW in financiële problemen raakt en haar garantievermogen ontoereikend is, zijn gemeenten (samen met het rijk), gehouden naar rato bij te dragen in een achtergestelde renteloze lening aan het WSW. Het actuele risico op deze leningen kwalificeren we als verwaarloosbaar. Wel is het zo dat het verstrekken van een renteloze lening door de gemeente kostbaarder is geworden, omdat de rente die de gemeente moet betalen voor haar liquiditeit fors is toegenomen.

Verstrekte leningen als economische deelnemingen
Het betreft hier achtergestelde leningen, in het kader van economische deelneming aan bedrijven met een karakter van publieke taak (energie, water, afvalverwijdering). Ultimo 2024 bedraagt het schuldrest van deze leningen € 3,4 miljoen. Het betreft hier ROVA (€ 2,6 mln), Enexis (€ 0,8 mln.) Een risico op deze investeringen blijft altijd aanwezig.
Enexis heeft aangegeven dat de energietransitie voor hen tot een grote investeringsopgave en derhalve kapitaalsbehoefte (rond een half miljard euro) leidt, die door de huidige aandeelhouders niet kan worden ingevuld. Dit geldt ook voor Alliander en Stedin, de andere twee energietransporteurs in Nederland. Verwacht wordt dat Enexis voor de middellange termijn (huidige reguleringsperiode, tot 2027) aan de vastgestelde ratio's zal blijven voldoen.

Verstrekte leningen bijstand
Als pm risico opgenomen in de matrix. Verstrekte leningen BBZ worden voor 75% gedeclareerd bij het Rijk. Voor het gemeentelijk aandeel wordt een vaste vergoeding ontvangen. Om deze reden wordt voor BBZ leningen geen voorziening getroffen.
Voor leenbijstand en (fraude)vorderingen bijstand wordt een voorziening gevormd berekend op basis van het historisch gemiddeld % oninbaarheid per vorderingssoort. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks geactualiseerd. Het risico is laag want de voorziening is toereikend.

Verstrekte leningen lokale organisaties
Schuldrest bedraagt € 1,134 mln (ultimo 2023 was dit € 1,169 mln). Dit betreft onder andere leningen verstrekt aan enkele organisaties op het terrein van sport, energietransitie, particulieren (voor riolering) en scholen (ten behoeve van zonnepanelen). In 2023 is een ontwikkellening verstrekt aan Tolhuislanden BV. Het gaat om een hoofdsom van € 1 mln. Op dit moment is € 0,72 mln getrokken, planning is dat het restant in 2024 wordt opgenomen, dit bedrag is daarom genoteerd. Het risicoprofiel is hoog, omdat alleen terugbetaling mogelijk is wanneer de uiteindelijke bouw gerealiseerd en gefinancierd kan worden.
Het risico voor het tijdig ontvangen van rente en aflossing op de verstrekte leningen in deze categorie ligt volledig bij onze gemeente. Ons zijn op dit moment geen signalen bekend dat geldnemers niet aan hun verplichtingen zouden kunnen voldoen.

Leningen via stimuleringsfonds volkshuisvesting
De leningen die middels het SVN (Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland) zijn verstrekt (per ultimo 2024 is dit 0,4 miljoen euro), hebben allen Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Mocht het onverhoopt tot een gedwongen verkoop komen, dan kan het SVN een beroep doen op deze garantie. Het eigen risico hierbij is 10% voor het SVN. Zij hebben een kapitaalbuffer voor die 10%. Voor onze gemeente is het dus een latent risico.

Overige verstrekte garantieleningen

Garantie leningen aan woningcorporaties
Dit betreft de garantie van leningen aan woningcorporaties en landelijk toegelaten instellingen. Het WSW rapporteerde een aan gemeente Zwolle toegerekend schuldrestant van € 899,4 mln. per ultimo juni 2024 (inclusief de leningen die de gemeente zelf heeft verstrekt ter waarde van € 7,0 miljoen per ultimo 2024). Op basis van de verdeling van risico's met het Rijk is dit voor Zwolle een risico van 216,5 miljoen euro.
Deze leningen zijn in eerste instantie gegarandeerd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Ten aanzien hiervan hebben deelnemende gemeenten, samen met het Rijk, een achtervangfunctie.
In het verleden was het geborgde deel relatief groot bij de grotere gemeenten. In 2021 zijn nieuwe achtervangovereenkomsten gesloten tussen het WSW en alle Nederlandse gemeenten, waardoor een evenrediger verdeling van het risico is ontstaan over de gemeenten waar de corporaties bezit hebben. Het risico blijft erg laag.

Garantie leningen via nationale hypotheek garantie
Per ultimo 2023 bedroeg het schuldrestant van leningen die tot en met 2010 zijn verstrekt € 490 mln. (50% van het totale leensaldo). Eind 2024 is de prognose een saldo van 430 miljoen euro, waarvan Zwolle 215 miljoen garandeert. Het betreft garanties op hypothecaire leningen aan particulieren in het kader van woningbouw cq. woningverbetering. Het risico op deze categorie leningen is in de risicomatrix als pm-post verwerkt. Het betreft leningen die t/m 2010 via het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) aan inwoners van onze gemeente zijn verstrekt. Het rijk en de gemeenten vervullen ook hier de achtervangfunctie; zij kunnen ieder voor 50% worden aangesproken op financiële tekorten van dit waarborgfonds, voor zover het leningen betreft die t/m 2010 onder deze garantie zijn verstrekt. Voor leningen die in 2011 of later zijn verstrekt staat het rijk volledig garant. Het uitstaande saldo van door Zwolle gegarandeerde leningen zal dus alleen nog afnemen.

Overige garanties hypothecaire leningen woningen
Bijna € 3,0 mln. betreft oude garanties t.b.v. particulieren ten aanzien waarvan we het risico zeer gering achten. De stijging van de huizenprijzen in de loop der jaren moet ruim voldoende geweest zijn om, bij (gedwongen) verkoop in voorkomend geval, het schuldrestant van meestal slechts enkele tienduizenden euro’s te dekken. Het schuldrestant van door onze gemeente gegarandeerde geldleningen verstrekt aan particulieren door het Nationaal Restauratiefonds (NRF). Verwacht wordt dat dit per ultimo 2024 bijna 109.000 euro zal bedragen. Ook hiervoor geldt dat het risico laag is.

Gemeentegarantie dierenasiel
Het risico ten aanzien van het dierenasiel schatten we op laag in.

Gemeentegarantie stichting kringloop
Het risico ten aanzien van stichting kringloop schatten we op laag in.

Garanties sportsector
Betreft garanties op leningen aan diverse sportverenigingen. Wij beschouwen het risico m.b.t. deze garanties als laag. Wij hebben de jaarrekeningen van diverse verenigingen beoordeeld.

Garantie SWZ t.b.v. verbouw vm Jenapleinschool
Laag risico, de gemeente heeft recht van eerste hypotheek en betaalt aan SWZ huur ten behoeve van aflossing.

Garantie t.b.v. Stadkamer, i.v.m. inrichting
Laag risico, de gemeente heeft tevens een subsidierelatie.

Garantie Academiehuis (De Grote Kerk)
Hoog risico, het blijft nog lastig een reëel beeld te vormen van de exploitatieontwikkeling voor de komende jaren. Er zitten erg veel aannames in, zowel qua lasten als qua baten. Er zijn nog geen cijfers beschikbaar over 2023, maar op basis van de voorlopige prognoses zullen, als gevolg van een te maken professionaliseringsslag, de personeels- en bestuurskosten fors toenemen de komende jaren. Zwolle heeft aangegeven de subsidiebijdrage vanaf 2024 te verhogen. De financiële situatie van Stichting Academiehuis De Grote Kerk zal nauwlettend in de gaten worden gehouden.