Weerstandsvermogen en risico's

Ziektes en plagen groenbeheer
De afgelopen jaren worden we door de klimaatverandering steeds vaker geconfronteerd met boomziektes en stormschade. Daarnaast is er altijd sprake van een onderhoudsopgave. Het bestand van de straatbomen "vergrijst". In de komende jaren wordt een deel planmatig vervangen op basis van het Meerjarenopgavenplan (MJOP).

• Iepen, kastanjebomen, populieren en risicobomen worden frequent gecontroleerd op ziektes. Vanwege kans op infectie van gezonde bomen worden zieke iepen direct verwijderd en vervangen. De schade als gevolg van de Kastanjebloedingsziekte neemt toe. Bij monumentale bomen worden maatregelen genomen om de boom waar mogelijk te sparen. Andere zieke bomen worden gekapt en vervangen.
• De potentiële risicobomen met betrekking tot veiligheid worden om de 2 jaar geïnspecteerd (VTA-inspectie); de risicobomen met een hoog risicoprofiel worden elk jaar geïnspecteerd. Op basis van de inspectie wordt snoei toegepast en wordt het meerjarige vervangingsplan opgesteld. Gezonde bomen worden om de 3 jaar geïnspecteerd.  
• De kosten voor bestrijding van de eikenprocessierups zijn ook in 2024 gemaakt en via de BERAP gemeld. Direct optreden is noodzakelijk vanwege de gezondheidsrisico’s voor onze burgers. De verspreiding hangt sterk af van de weersomstandigheden. In 2024 is de inzet op bestrijding van de eikenprocessierups minder geweest dan de jaren ervoor.  Maatregelen zijn ook gericht op het verhogen van biodiversiteit om zo meer natuurlijke bestrijding te stimuleren.
• De Essentakkensterfte in Zwolle heeft er toe geleid dat er eerder al meer dan 2.500 essen gekapt zijn. Veel essen zijn vervangen door andere soorten bomen dan essen. Jaarlijks worden de resterende circa 7.000 essen in de straten geïnspecteerd en wordt bepaald welke zieke essen gekapt of gesnoeid moeten worden. Uit de tweejaarlijkse inspecties blijkt dat de ziekte gematigd doorzet. Voor veel essen hoefde er nog geen kap ingezet te worden, omdat met snoeimaatregelen de levensduur voorlopig nog verlengd kon worden. De essen in de bosgebieden zijn ook geïnspecteerd en maatregelen op genomen. De aanpak in 2021, 2022, 2023 en 2024 is opgevangen door de reguliere Vervangingsinvesteringen BOR en de bomen, die gesnoeid zijn, zijn vanuit de exploitatie ziektes en plagen groenbeheer opgevangen.
• De overlast door “lekkende bomen” blijft groot. Door warmere zomers, hebben bomen meer last van luizen, die daardoor vaker hinderlijk gaan "druipen".  Naast lindes geven ook andere boomsoorten deze overlast. Alleen bij extreme hinder worden maatregelen genomen.
• Stormschade wordt veelal veroorzaakt door bomen, die in hun val of bij takbreuk hun omgeving beschadigen. Het blad blijft tegenwoordig langer aan de bomen, waardoor deze langere tijd gevoelig zijn voor stevige stormen (een boom zonder blad kan veel meer wind verdragen). Bovendien vinden meer stormen plaats in de periode dat de bomen nog bladdragend zijn.
• Klimaatverandering zorgt voor drogere periode. Dit heeft zijn weerslag op uitdroging van bomen en andere planten. De levensduur van de boom wordt korter dan aanvankelijk gedacht en de aantallen nemen steeds verder toe. Sinds 2019 is een droogteschadelijst opgesteld. Vorig jaar was een normale zomer met veel regen en daardoor was er weinig uitval als gevolg van droogte. Er wordt geïnvesteerd in de groeiplaatsen van bomen, door boomspiegels te vergroten of om te investeren in de ondergrondse groeiplaats. Daarmee wordt het bomenbestand weerbaarder tegen droogte.

Het risico op overschrijdingen op het product “ziektes en plagen” ramen wij als pm-post en maakt onderdeel uit van de algemene risicopost van € 1,5 miljoen (voor alle pm-posten).

Japanse duizendknoop
Japanse duizendknoop (JDK) is een schadelijke, invasieve exoot die civieltechnische constructies en vooral biodiversiteit door overwoekeren van gewenste vegetaties ondermijnt. Om de schade en schadeclaims door JDK te voorkomen heeft de gemeente Zwolle maatregelen genomen. In de voorgaande jaren heeft de gemeente Zwolle diverse bestrijdingsmethoden getest. Hieruit komt naar voren dat het afgraven van de plant inclusief het wortelgestel en de grond daarna te zeven de beste maatregel die bij Zwolle past. Op risicovolle locaties (zoals dijklichamen) wordt gekozen voor een duurdere maatregel, namelijk executeren van de plant en wortels. De resultaten van deze proef gecombineerd met landelijke ontwikkelingen is de basis voor de aanpak van JDK in Zwolle. In 2023 waren 351 JDK locaties in beeld. Door intensieve interne en externe communicatie hoe om te gaan met de JDK is getracht verdere verspreiding van de plant te voorkomen. Ondanks deze inspanningen is de effectieve manier van bestrijding van de plant nog niet in zicht. In 2024 hebben we de structurele aanpak van bestrijden gecontinueerd.

Fiscalisering Woon- werkverkeer
Vanwege de Corona-maatregelen werkt iedereen sinds 13 maart 2020 zoveel mogelijk thuis. Het reispatroon van de medewerkers is daardoor sterk veranderd. Normaliter heeft dit gevolgen voor de reiskostenvergoeding. Wanneer er minder daadwerkelijke reisdagen zijn, is er minder te fiscaliseren. De bijzondere Corona-omstandigheden waren echter voor de Rijksoverheid aanleiding om de regeling voor 2020 en 2021 tijdelijk te versoepelen. De belastingdienst heeft gaande 2020 de voorwaarden aangescherpt. Daarbij is voor de gemeente het risico ontstaan van een naheffing in geval medewerkers tussen 13 maart en 10 november 2020 alle fiscaliseringshandelingen hebben verricht. In het geval hier eindheffing over betaald moet worden heeft gemeente Zwolle dit risico gekwantificeerd op € 281.000  (risico laag).
De gemeente Zwolle (en VNG en externe fiscaal deskundigen) is het oneens met het standpunt van de Belastingdienst en neemt stappen om dit risico te elimineren, met een eventuele rechtsgang .Dit risico beperkt zich tot 2020.  

Bedrijfsvoering
Binnen het programma Bedrijfsvoering spelen zich diverse risico's af die binnen de context van het programma beheerst worden en bij optreden zoveel mogelijk financieel geabsorbeerd. Van het desbetreffend management verwachten we adequate risicobeheersingsmaatregelen.

De huidige kwaliteit van de infrastructuur en kantoorautomatisering vormen een risico voor de continuïteit van de bedrijfsprocessen. Door de doorgevoerde transitie naar Windows10 en Cloudoplossingen wordt dit risico functioneel kleiner.

De beheersing van de loonsom, in relatie tot de werkdruk, blijft een aandachtspunt. Overschrijdingen kunnen optreden.
In toenemende mate wordt het steeds moeilijker om goed gekwalificeerd personeel aan te trekken om bij de gemeente Zwolle te werken. In specifieke functies is al sprake van krapte en deze krapte zal naar verwachting toenemen. We voeren hiertoe actief beleid.

Met betrekking tot de verwerking en beheer van persoonsgegevens bestaat het risico dat er (menselijke) fouten gemaakt worden en/of onvolkomenheden worden geconstateerd door toezichthouders. Het beheer en de verwerking van persoonsgegevens is een blijvend punt van aandacht.
Door de toename van het gebruik van ICT en de digitalisering lopen we ook in toenemende mate risico op het gebied van informatieveiligheid. De kans op en de impact van cybercriminaliteit kan de gemeente Zwolle kwetsbaar maken.

Aanbesteding: er is nog steeds minder belangstelling om in te schrijven op aanbestedingen bij de gemeente Zwolle. Dit komt voornamelijk door veranderende wet- en regelgeving op het gebied van informatiebeveiliging, door verhoogde ambities op het gebied van MVOI en door sterker fluctuerende inkoopprijzen als gevolg van mondiale crises.