Fysiek domein

We onderzoeken en koesteren het Zwolse erfgoed en zetten het in als één van de leidende en inspirerende thema's bij ruimtelijke ontwikkelingen

Zwolle heeft een rijke erfgoedgeschiedenis en behoort tot de grote monumentengemeenten in Nederland. We kennen 481 rijksmonumenten, 1 archeologisch rijksmonument en 296 gemeentelijke monumenten. De historische binnenstad en de aangrenzende singelrand zijn aangewezen als beschermd stadsgezicht. Naast de monumenten zijn er talloze andere gebouwen, objecten en structuren die vanuit hun cultuurhistorische waarde bijdragen aan het karakter van Zwolle. Hier laten we zo veel mogelijk Zwollenaren en bezoekers van genieten (zie doel 5.2.2.). Ons erfgoed onderscheidt ons van andere plaatsen en speelt een belangrijke rol als aantrekkelijke vestigingsfactor. Het vertelt het verhaal van onze (bewonings)geschiedenis, is een belangrijke ruimtelijke kwaliteit en vormt een creatieve verbinding tussen verleden, heden en toekomst. Het verhaal van het verleden, de verdwenen elementen en de fysieke overblijfselen, vormen de identiteit van een gebied. Dit biedt kansen en inspiratie bij nieuwe (ruimtelijke)ontwikkelingen. Om ons erfgoed te behouden, zijn restauratie, onderhoud, een goede functie en passende aanpassingen essentieel. Zo blijft het toekomstgericht en bestendig. Archeologisch en bouwhistorisch onderzoek bieden bovendien nieuwe inzichten in onze geschiedenis en dienen vaak als enige historische bron. We koesteren ons erfgoed, doen er onderzoek naar en werken samen met partners in de stad om het duurzaam in stand te houden.

Monumentenbeleid

Archeologiebeleid

• In Zwolle staan veel bijzondere gebouwen. Sommige zijn aangewezen als monument, maar een deel nog niet. We werken in een meerjarig programma aan een representatieve lijst van gemeentelijke monumenten. We zetten dit jaar in op het thema historische winkelpuien, starten het thema boerderijen op en inventariseren volgende thema's.

• We actualiseren het oude monumenten- en archeologiebeleid en werken aan een nieuw Zwols programma Erfgoed.

• We bieden advies en ondersteuning aan eigenaren van monumenten in Zwolle. Dit omvat hulp bij bouwplannen, advies over wijzigingen aan monumenten en advies over het behoud en versterken van archeologische en cultuurhistorische waarden. Ook verstrekken we instandhoudingssubsidies. We voeren archeologisch  en bouwhistorisch onderzoek uit om beter inzicht te krijgen in onze historie en beheren de vondsten in onze depots. We werken samen met buurgemeenten om het archeologisch erfgoed in een breder gebied te begrijpen en te beschermen. Onze basistaken omvatten onder andere:
  • Advies geven over vergunningen voor wijzigingen aan monumenten, over cultuurhistorische waarden en over archeologische waarden.
  • Advies geven over subsidies voor gemeentelijke monumenten.
  • Advies geven over cultuurhistorische waarden in ruimtelijke planvorming.
  • Begeleiding bieden tijdens restauratiewerkzaamheden.
  • Het gemeentebestuur adviseren over beleidsvragen.
  • Archeologisch onderzoek doen.
  • Bouwhistorisch onderzoek laten uitvoeren.
  • Cultuurhistorisch onderzoek (laten) uitvoeren.
  • Beheer van het archeologisch en bouwhistorisch depot.
  • Adviseren over excessieve opgravingskosten.
  • Archeologische taken als bevoegd gezag (beoordelen van programma’s van eisen, rapporten, enz.).
  • De geschiedenis van Zwolle aanvullen met de resultaten van onze onderzoeken.

• Archeologisch onderzoek vindt plaats wanneer er bodemverstoring optreedt in gebieden met hoge en zeer hoge archeologische waarde. Meestal voert het gemeentelijke archeologieteam dit onderzoek uit. Het doel is om ons archeologisch erfgoed te beschermen en indien nodig te onderzoeken. Dit onderzoek gebeurt vaak in verband met nieuwe projecten en wordt gefinancierd betaald door de initiatiefnemers. De resultaten van archeologisch onderzoek zijn van grote waarde voor onze samenleving en de geschiedenis van Zwolle.

In het ANNO Stadsmuseum Zwolle is sinds mei 2022 een Erfgoedlab waar archeologen aan het werk zijn en geïnteresseerden kunnen deelnemen aan het onderzoek. Team Archeologie beheert het gemeentelijk archeologisch depot voor bodemvondsten, waar alle vondsten onder wettelijke klimaatcondities worden bewaard. Er wordt momenteel gewerkt aan digitale toegankelijkheid.
Dit jaar wordt vanwege het nieuwe Zwols programma Erfgoed extra aandacht besteed aan een geactualiseerde Archeologische Waardenkaart, inclusief waterbodems. Archeologie zet ook in op participatie volgens het gedachtengoed van het Europees Verdrag (en Rijksprogramma) van Faro.
Samenwerkingsverbanden met buurgemeenten Hattem, Zwartewaterland en Kampen bestaan al geruime tijd en er wordt overlegd met de gemeente Staphorst. Hoewel gemeentegrenzen vastliggen, lopen natuurlijke landschappen en bijbehorende archeologische sporen door. Dit bredere perspectief helpt ons het verhaal van ons archeologisch erfgoed beter te begrijpen.

• Eigenaren van gemeentelijke monumenten in Zwolle kunnen financiële ondersteuning krijgen voor onderhoud en restauratie. Ook stimuleren we historisch kleurgebruik door subsidie voor monumenteigenaren voor kleurhistorisch onderzoek.
• Sinds 2012 brengen we de cultuurhistorische waarden in kaart en verankeren we ze in bestemmingsplannen (nu het omgevingsplan). In 2025 richten we ons op de pilot over de vraag hoe erfgoed in het nieuwe omgevingsplan moet worden opgenomen. Ook onderzoeken we de manier waarop de inventarisatie naar gevelensembles (raad 13 juni 2022) een uitwerking kan krijgen. Daarnaast willen we erfgoed beter betrekken en integreren in ruimtelijke ontwikkelingen. Bij gebiedsontwikkelingen kan erfgoed een belangrijke rol spelen om identiteit en kwaliteit te geven en te dienen als inspiratiebron.

Niet van toepassing

Doel 6.1.4 Erfgoed

Ov projecten monumentenzorg

Excessieve uitgaven archeologie

Beeldengroep van der Capellen