Fysiek domein

We versterken onze positie op het gebied van klimaatadaptatie en dragen daarmee bij aan een leefbare en economisch krachtige delta

Gemeente Zwolle ligt in de delta van de IJssel en Vecht. Onze delta is kwetsbaar voor klimaatverandering. De uitdaging is om onze delta weerbaar en veerkrachtig te maken tegen hogere waterpeilen en extreem weer (stortbuien, droogte, hitte) en op de langere termijn tegen de gevolgen van zeespiegelstijging en het smelten van de gletsjers die onze rivieren voeden. We werken volgens 2 sporen die elkaar aanvullen:

Spoor 1: Ruimtelijke Adaptatie en Water & Bodem Sturend (WaBOS)
Door onze stad anders in te richten kunnen we ons weerbaar maken tegen klimaatverandering. Bij ruimtelijke aanpassingen kun je bijvoorbeeld denken aan een woonwijk als onderdeel van een robuust groenblauw netwerk in en om de stad met overloopgebieden voor overstroming, extra berging om hoosbuien op te vangen en ingrepen om water vast te houden voor droge perioden. Op wijk- en buurtniveau gaat het dan om bijvoorbeeld woningen op palen of verhogingen (terpen), het vasthouden van water in regentonnen en de bodem (sponswerking), het toevoegen van groen om koele plekken te creëren ter voorkoming van hittestress of het hoger plaatsen van elektriciteitspunten en waardevolle (bedrijfs-) goederen.
Door wijk-, stad en regioniveau vanuit systeemniveau te benaderen en met elkaar te verbinden worden we als stad weerbaarder om extremer weer en grotere/kleinere rivierafvoeren in de toekomst op te vangen. De miljarden investeringen in o.a. woningbouw, mobiliteit, energie van de komende decennia, zien we als een kans om in het hier en nu (mee) te werken aan een klimaatbestendige stad en regio. De kennis en innovatieve producten die anders bouwen, ontwikkelen en beheren opleveren dragen bij aan bredere opgaven zoals sociale innovatie, duurzame economische ontwikkeling en een slimme samenleving.

Spoor 2: Brede klimaatadaptatie  
Ons aanpassingsvermogen (adaptatiekracht) gaat echter verder dan de ruimtelijke aanpassing van onze Gemeente en delta. Het gaat bijvoorbeeld ook om een actieve samenleving die onderdeel is van de klimaatopgave en waar draagvlak is opgebouwd voor (moeilijke) keuzes die gemaakt moeten worden op het gebied van aanpassingen in de stad en voor aanpassing van ons gedrag. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het terugdringen van ons drinkwaterverbruik.

Om dit te kunnen doen hebben we een slimme samenwerking nodig tussen overheden, onderzoekers, onderwijsinstellingen, ondernemers en maatschappelijke (bewoners-) initiatieven. Deze overheidsrol gaat verder dan het uitvoeren van (wettelijke) publieke taken. Een voorbeeld is het Team Klimaat Actief dat bewonersinitiatieven aanjaagt en faciliteert, zodat tuinen en straten groener, gezonder en klimaatbestendiger worden, bewoners meer invloed hebben op hun directe omgeving en elkaar daarin vinden. De Climate Campus beoogt het vergroten en benutten van innovatie- en implementatiekracht.

Uitwerking langs 5 lijnen
We werken met een uitvoeringsplan ruimtelijke- en klimaatadaptatie 2025-2028 langs vijf lijnen:

1. Beter inspelen op weersextremen in de bestaande stad en bij gebiedsontwikkelingen
2. Risico’s beperken door investeringen in meerlaagse veiligheid
3. Integraal borgen van water en bodem sturend, een klimaatvisie en handboek in beleid en uitvoering
4. Investeringen in klimaatadaptieve  en waterrobuuste en -circulaire stad en gebiedsontwikkelingen
5. Integrale coördinatie, samenwerking met interne en externe partners en lobby

Zwolse Adaptie Strategie

Omgevingsvisie

We zetten in de periode 2025-2028 in op 5 lijnen, die worden uitgewerkt in het nieuwe uitvoeringsplan 2025-2028:

1. Weersextremen
Maatregelen om in de bestaande stad en in de gebiedsontwikkelingen in te spelen op weersextremen:

• We pakken fysiek kwetsbare plekken aan in de stad door vergroening, watertaps of het aanpassen van beplanting in de bestaande stad
• We nemen maatregelen om hittestress tegen te gaan.

Team Klimaat Actief zet hiervoor in op nieuwe initiatieven met inwoners en ook meer met ondernemers.

2. Meerlaagse veiligheid/calamiteiten
Er wordt geïnvesteerd in meerlaagse veiligheid (preventie van overstromingen, duurzame ruimtelijke inrichting van de stad, rampenbeheersing):

• We zetten de regionale sponsstrategie (NOVEX) voort.
• We ontwikkelen samen met het waterschap een visie en programma voor het regionale systeem en specifiek het regionale watersysteem in Salland.
• We dienen een project in voor de regiodeal rond meerlaagse veiligheid voor fysieke inrichtingsmaatregelen
• We maken een draaiboek voor hoogwater en/of overstromingen, inclusief bewustwording en handelingsperspectief voor bewoners.
• We maken slimme combinaties van (ruimtelijke) functies voor meerlaagse veiligheid.

3. Beleid & uitvoering op orde: Klimaatvisie/inspiratieboek//Water en bodem sturend borgen

• We borgen de principes van de quickscan water/klimaat vanuit de verstedelijkingstrategie (NOVEX), water en bodem sturend en de bouwsteen groenblauw in de aanvulling op de omgevingsvisie (beoogde vaststelling 2025).
• We stellen een klimaatvisie op en leggen die waar nodig vast in het omgevingsplan.
• We werken water & bodem sturend uit in een inspiratieboek gebouwde omgeving. Hiermee bieden we een denkrichting en inspiratie/voorbeelden om de ontwikkelopgave van Zwolle klimaatbestendig en waterrobuust vorm te geven.
• We stellen een uitvoeringsplan op voor ruimtelijke- en klimaatadaptatie 2025-2028.

4. Klimaat adaptieve en water robuuste stad & gebiedsontwikkelingen

• We dienen een Regiodeal aanvraag Stadshart-Singelzone in, waarin we door ruimtelijke aanpassingen aan een klimaatadaptieve groenblauwe structuur in de stad werken.
• We adviseren in projecten/gebiedsontwikkelingen over integratie van water & bodem sturend en (ruimtelijke) klimaatadaptatie
• We organiseren en doen mee aan ateliers, stimuleren ontwerpend onderzoek waarbij we de ruimtelijke investeringskracht van de komende decennia benutten om voor de lange termijn klimaatbestendigheid te realiseren.
• Samen met regionale partners en het Rijk werken we aan strategische, samenhangende maatregelen. Dit doen we o.a. door volop mee te werken in NOVEX in de programma’s Stedelijk Zwolle en de regionale Sponsstrategie.

Vervangingsinvesteringen om de bestaande stad klimaatadaptief en waterrobuust – en circulair (zoals sponswerking, hergebruik, ondergrond, drinkwater etc.) te maken, worden door de afdeling beheer uitgevoerd (via het GRP).

5. Samenwerking met ondernemers, overheden, onderwijs en inwoners, coördinatie en lobby

• We stimuleren de bewustwording bij inwoners over klimaatadaptatie in hun leefomgeving door externe communicatie en bijvoorbeeld een looproute langs de hoogste waterstanden in de stad.
• We coördineren alle activiteiten in de 5 lijnen, alsook in samenwerking met het externe netwerk.
• We werken samen in de regio en RIVUS en beïnvloeden rijks- en provinciale beslissingen vanuit de belangen van Zwolle
• We werken samen in studies naar innovatieve concepten, zoals Waterveiligheidslandschappen met onderzoeksinstellingen en onderwijs zoals UTwente en Deltares.
• We geven uitvoering aan een aantal projecten, zoals het Europese project DISCO.
• We jaen de samenwerking binnen Climate Campus aan.

• Lopende activiteiten zijn ondergebracht in het nieuwe uitvoeringsplan. Denk daarbij aan onze inzet voor NOVEX, sponstrategie, aanjagen en faciliteren van bewonersinitiatieven, Europees Interreg project DISCO en het hitte-koelteplan. Zie ook "nieuwe activiteiten".

• Binnen LIFE IP (een Europees project) worden door Zwolle werkzaamheden voor Climate Campus en Team Klimaat Actief uitgevoerd. De activiteiten voor het Life IP project, ronden we af in 2024, met uitzondering van het onderdeel inspiratietuin, waarvan de aanleg nog doorloopt in 2025.

Doel 6.4.4 Klimaat

HWBP Plankosten

Waterneutraal Zwolle-Noord

Klimaatbestendige Azeleapark

Klimaatadaptatie 2021 e.v.

LIFE IP

Regio deal Climate Campus

Gebiedsontwikkeling IJssel-Vechtdelta

Interreg project Catch