Fysiek domein

Zwolle zonder afval; uit het afval van vandaag ontstaan de grondstoffen van morgen

Schone straten, een gezonde en veilige leefomgeving en een duurzame aanpak. Dat is belangrijk in Zwolle. We streven naar een circulaire economie. Beleid en wetgeving zijn daardoor in beweging. Dit leidt tot veel energie en aandacht voor het goed scheiden van afval en grondstoffen.  
Samen met ROVA werkt de gemeente aan het voorkomen, slim inzamelen, het verwerken en (hoogwaardig) hergebruiken van huishoudelijk afval. Uit het afval van vandaag ontstaan immers de grondstoffen van morgen.  Wij zijn als gemeente wettelijk verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval in de gemeente. Van oorsprong was deze verplichting gericht op het bevorderen van de volksgezondheid. De afgelopen decennia is de focus steeds meer komen te liggen op duurzaamheid: van afval naar grondstof en het sluiten van de circulaire grondstofketen.

In Zwolle streven we naar het terugdringen van de hoeveelheid restafval. Immers, hoe minder restafval, hoe beter voor het milieu en de portemonnee. De landelijke doelstelling voor 2050 is om volledig circulair te zijn. Er is dan geen restafval meer. Al het restafval wordt als grondstof voor nieuwe producten gebruikt. De gemeente Zwolle heeft als tussendoel de ambitie om in 2030 minimaal 20% (kg) reductie van voor verbranding aan te bieden huishoudelijke grondstoffen door in te zetten op preventie, zuiverheid van ingezamelde grondstoffen en meer grondstoffen uit het restafval halen in vergelijking met het jaar 2023.
In de afgelopen jaren hebben de inwoners van Zwolle veel minder restafval aangeboden dan de periode daarvoor (van 239 kilo restafval per inwoner per jaar in 2012 naar 97 kilo in 2023). Dit komt door de invoering van het tarief op restafval en het meer/beter faciliteren van het scheiden van gft, opk en pmd.

Financiering
Met de ingang van het tarief op restafval is er sprake van een structureel sluitend perspectief. Dit dossier kent ook een voorziening om onzekerheden op de afvalmarkt op te vangen en zo de tarieven naar inwoners niet onnodig te laten fluctueren.

Afvalstoffenheffing 2025
De totale afvalbeheerkosten zijn fors gestegen. Het voorstel is om deze kostenstijging op te vangen door het gemeentelijk inflatiepercentage door te voeren op de afvalstoffenheffing, om een extra variabele bijdrage aan de CO2-heffing door te voeren en om een besparing op het milieubrengstation door te voeren. Tezamen zorgt dit ervoor dat er een beperkt beslag op de egalisatievoorziening gelegd wordt. Hierin houden we dan ruimte voor de uitdagingen die op dit gebied nog op ons afkomen.

De totale toegerekende kosten voor de afvalstoffenheffing zijn met 7,77% gestegen. Om de stijging van de afvalstoffenheffing te beperken is voorgesteld om de afvalstoffenheffing niet meer dan met het gemeentelijk inflatiepercentage van 5,45% te laten stijgen. Het vastrecht stijgt hiermee in 2025 naar € 220,53 per eenpersoons huishouden en naar € 275,66 per meerpersoons huishouden.
De stijging beperken tot louter het inflatiepercentage was voor het variabele tarief niet mogelijk vanwege de invoering van de CO2-heffing op het verbranden van restafval in Duitsland, waar ons restafval verbrand wordt. Dit zou betekenen dat naast het gemeentelijk inflatiepercentage (10 cent per aanbieding) het variabel tarief met € 0,14 extra per aanbieding (op een inzamelmiddel van 60 liter) omhoog zou moeten. Het contract met de Duitse afvalverbrander loopt halverwege 2026 af. We verwachten dat een volgende aanbesteding bij een Nederlandse afvalverbrander uitkomt. Dan valt dit onder Nederlandse wetgeving. Het CO2-tarief ligt in Nederland lager dan in Duitsland. Een grove inschatting is dat dit om 1/3 deel van de CO2-kosten zal gaan. Daarom wordt voorgesteld om in 2025 € 0,05 extra per aanbieding mee te nemen voor de CO2-heffing. Hiermee komt het variabele tarief van 2025 uit op € 1,80 per aanbieding (€ 1,65 +10 cent voor inflatie en +5 cent voor de CO2-heffing). Het overgebleven deel wordt gedekt uit de egalisatievoorziening en om deze te ontlasten wordt als besparingsmaatregel voorgesteld om de grens van het gratis brengen van grofvuil en grof tuinafval terug te brengen van 500 kg per huishouden per jaar naar 350 kg per huishouden per jaar in 2025 en 200 kg in 2026. Met het terugbrengen van deze grens wordt in 2025 een besparing van € 121.000 gerealiseerd. In 2023 brachten bijna 21.000 huishoudens afval naar het MBS (grofweg 35 % van alle Zwolse huishoudens). Ongeveer driekwart van deze huishoudens brengt minder dan 200 kilogram. Daarmee vinden we dit een eerlijkere verdeling van kosten.
Het overgebleven deel van de toegerekende kosten van € 72.367 wordt gedekt vanuit een onttrekking uit de egalisatievoorziening.

Gemeentelijk Grondstoffenplan 2025-2030

Visie 'Zwolle Circulair'

Omgevingsvisie Ons Zwolle Van Morgen

In 2025 willen we de volgende activiteiten en projecten uitvoeren die zijn gebaseerd op de doelen uit de Kadernota:

Doel 1: Verminderen hoeveelheid fijn huishoudelijk restafval door preventie en vermindering grondstoffen in restafval

• We stimuleren de proef wasbare luiers en incontinentiemateriaal.
• We vergroten de zuiverheid aangeboden grondstoffen door vermindering van vervuiling met restafval in de containers voor plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drankenkartons (pmd), groente-, fruit en tuinafval (gft), oud papier en karton (opk) en textiel door middel van monitoring en bijsturing
• We vergroten kennis scheiding afval en grondstoffen door inzet van meer communicatie
• We gaan de afvalscheiding bevorderen bij maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen; hier wordt nu een onderzoek op uitgevoerd
• We ondersteunen vaakaanbieders door afvalcoaches
• Nieuwe inwoners van Zwolle ondersteunen we met een verhuisservice, waarbij wij hen informeren over de manier waarop afval en grondstoffen worden gescheiden en aangeboden in Zwolle
• Bij nieuwe plaatsing de volumes van ondergrondse containers voor aanbieden restafval passen we de twee inworpopeningen van 30 en 60 liter aan.
• We geven inwoners inzicht en feedback over hoeveelheid restafval via de ROVA-app
• We rusten verzamelcontainers van oud papier en karton (opk) uit met kartonverkleiner zodat grote kartonnen dozen kunnen worden verkleind
• We onderzoeken opties van het limiteren van aanbiedingen per periode om verder afvalscheiden te bevorderen

Doel 2: Vergroten zuiverheid aangeboden grondstoffen.

• We voeren controles uit naar kwaliteit van grondstoffen door voorlopers en afvalcoaches.
• We onderzoeken het gebruik en verstrekken composteerbare zakjes voor groente, fruit en tuinafval en etensresten (gft).
• We voeren de aanpak nulaanbieders uit.
• We monitoren de kwaliteit van grondstoffen onder andere door sorteerproeven uit te laten voeren.

Doel 3: Vergroten circulariteit en duurzame verwerking van grof huishoudelijk afval en prioritaire stromen.

• We verlagen in twee stappen het gratis brengen van grofvuil van 500kg in 2024, naar 350kg in 2025, naar 200kg in 2026. Dit limiet is voldoende voor driekwart van de huishoudens. Hiermee worden de kosten eerlijker verdeeld door de grootverbruiker zelf meer te laten betalen (slechts 5,7% van alle huishoudens brengt 500kg grofvuil).
• We onderzoeken ook een verdere aanpassing van het haal- en brengbeleid grof huishoudelijk afval (gha) en grof huishoudelijk tuinafval (gta).
• We voeren sorteeranalyses gha (gehaald en gebracht) uit.

Naast de genoemde activiteiten blijven we inzetten op het invloed uitoefenen op landelijk beleid afval en grondstoffen en bij Circulaire Economie. Bovenstaande activiteiten en projecten werken we verder uit in het Uitvoeringsplan GGP 2025-2030, waarna we dit kunnen uitvoeren in 2025. Naar verwachting zullen we dit Uitvoeringsplan in december 2024 vaststellen.

• We stellen een halfjaarrapportages Gemeentelijk Grondstoffenplan 2025-2030 op voor de gemeenteraad.
• We ondersteunen vaakaanbieders door inzet van afvalcoaches hierop.
• We optimaliseren de inzameling zakkenroutes plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drankenkartons (pmd).
• We verfijnen de aanpak bijplaatsingen verder.
• We ontwikkelen een verhuisservice-informatiepakket.
• We evalueren het huidig beleid grof huisvuil en grof tuinafval – oplevering eind 2024
• We stellen een Uitvoeringsplan nieuw grondstoffenplan (oplevering 2024) op:
  • Participatiegesprekken belangengroepen
  • Infoquête inwoners
  • Uitwerken maatregelen

Niet van toepassing

Doel 7.3.1 Grondstoffen